![]() |
|
Politiek is ook lijnen uitzetten en mensen winnen voor de gedachten die je uit, en taal is de verpakking van het product dat aan de man wordt gebracht.
Net als de folders de gezichten de houding, de vlaggen en de ballonnen.
Wie de verkeerde verpakking kiest merkt dat vanzelf in de peilingen.
Daar kunnen het CDA en de PvdA over meepraten.
Vanmiddag stemt het Europees Parlement vrijwel zeker in met een resolutie tegen premier Rutte. De verklaring stelt dat de PVV-website haaks staat op alle fundamentele waarden van de EU: vrijheid, gelijkheid, en het respecteren van de mensenrechten. Ze beschuldigt de PVV ervan uit te zijn op politiek gewin over de rug van de Oost-Europese werknemers. Rutte zou er afstand van moeten nemen, als ook de andere Europese leiders. Het kabinet moet niet blind zijn voor de kwaadaardige politiek van de PVV, aldus de verklaring. Rutte kan die zonder consequenties naast zich neerleggen. Ze is niet bindend, maar wel schadelijk voor zijn reputatie.
In scherpe bewoordingen namen de
europarlementariërs deze week afstand van de
gewraakte PVV-website. De Europese Commissie wil dat
het kabinet onderzoekt of de website strafbaar is.
Volgens de Commissie is dat het geval: het meldpunt
zou aanzetten tot haat, racisme en discriminatie en
het basisrecht voor Europese werknemers ondergraven
om overal in Europa een baan te zoeken.
Berlusconi en Orbán
Vandaag zal het parlement met overgrote meerderheid
een verklaring aannemen waarin niet alleen de
PVV-website wordt veroordeeld maar meer nog de
weigering van Rutte om het PVV-initiatief af te
keuren. Het is voor het eerst dat Nederland een
zware uitbrander krijgt van het parlement. 'Rutte
schaart zich hiermee in het rijtje van illustere
leiders als Berlusconi en Orbán', zei
GroenLinks-europarlementariër Cornelissen.
Fractieleider Joseph Daul van de christendemocraten
- de grootste partij in het europarlement - hekelde
de boodschap die Rutte uitdroeg. 'Hij maakt een
onderscheid tussen goede en slechte werknemers op
basis van hun paspoort.' Daul betreurde het dat
Rutte niet bij het debat aanwezig was.
De liberaal Verhofstadt zei dat hij zijn
partijgenoot Rutte op de omstreden website had
aangesproken. Hij vroeg zijn collega Daul hetzelfde
te doen bij CDA-minister Verhagen.
Haat en verdeeldheid
Europarlementariërs uit Midden- en Oost-Europese
landen benadrukten de bijdrage die werknemers uit
hun land aan de Nederlandse welvaart leveren. Zij
waarschuwden voor de haat en verdeeldheid die de PVV
zaait met haar website. De Tweede Wereldoorlog met
al zijn verschrikkingen is ook begonnen met het
tegen elkaar opzetten van bevolkingsgroepen, aldus
de parlementariërs.
Volgens PVV-europarlementariër Zijlstra veegt het
parlement de onvrede bij burgers over de Poolse en
Hongaarse werknemers onder het tapijt. 'Dit debat
gaat over ons meldpunt in plaats van over de
problemen, dat is de omgekeerde wereld. De Brusselse
elite is medeverantwoordelijk voor het verplaatsen
van de criminaliteit naar Nederland.' Zijlstra
pleitte verder voor het afschaffen van het Europees
Parlement.
In plaats van te kiezen voor verantwoordelijkheid, kan de PvdA beter radicaal stoppen met de 'gedoogstrategie' en inzetten op een nieuwe koers.
Terwijl het kabinet in stilte werkt aan een
aangepast regeerakkoord, loopt de nieuwe leider van
de PvdA zich warm. Als er straks duidelijkheid is
over de extra bezuinigingen, treft het kabinet een
partijleider die gewapend is met scherpe voorstellen
en getraind is in debatteren.
In de strijd rond het leiderschap gaat het tot nu
toe vooral over de vraag wie op tv overeind blijft.
Verschillen over koers en inhoud lijken er amper toe
te doen. En waarom is er electoraal zo weinig
vertrouwen in de PvdA? Hoe het tij te keren? De
antwoorden hierop zijn cruciaal voor de toekomstige
koers.
Uit de peilingen komt naar voren dat de SP
profiteert van de electorale neergang van de PvdA.
Dat is deels te verklaren door Emile Roemer, maar
vooral door de consequente en herkenbare
stellingname tegen dit kabinet. De SP stemt niet mee
als de PVV haar steun aan het kabinet onthoudt. De
uitstraling is: 'hoe eerder weg, hoe beter'. Deze
heldere stellingname ontbreekt bij de PvdA. Op
cruciale momenten - stemmingen over steun aan
Griekenland en verhoging van de pensioenleeftijd -
is nagelaten een kabinetscrisis te forceren. Zo
ontstond het beeld van de PvdA als gedoogpartij.
In andere Europese landen die geregeerd werden door
wankele (minderheids)coalities, is het politieke
debat over het op orde brengen van de
overheidsfinanciën wel gebruikt om zittende
kabinetten ten val te brengen (Italië) en nieuwe
verkiezingen te forceren (Spanje en Slowakije). De
PvdA-fractie besloot echter mee te besturen in
plaats van vol de confrontatie aan te gaan. De PvdA
wilde verantwoordelijkheid nemen, het land niet
onbestuurbaar maken in tijden van financiële nood en
op onderdelen relevante punten binnenhalen. Dit
paste in de strategie van Job Cohen - een strategie
die hij zelf uiteindelijk als ineffectief
bestempelde.
Hoe beoordelen de verschillende kandidaten voor het
partijleiderschap deze strategie achteraf? Wordt
vastgehouden aan de bestuurlijke lijn of wordt
voluit gekozen voor een nieuwe politieke koers? Alle
idealen en voorstellen van de vijf kandidaten ten
spijt, ze hebben geen betekenis als dit kabinet
gewoon kan doorregeren. Hoe de kandidaten de PvdA
weer in een invloedrijke positie willen krijgen, is
vooralsnog een raadsel.
Om het tij te keren moet stevige
confrontatiepolitiek worden bedreven, waarbij in de
Tweede Kamer én in de samenleving - zij aan zij met
getroffen mensen en organisaties - actie wordt
gevoerd. Waarbij verzet wordt gepleegd tegen de
uitvoering van wat Job Cohen eerder en nu ook
Diederik Samsom, 'asociaal beleid' noemt. De PvdA
zal dan worden neergezet als 'bestuurlijk
onverantwoordelijk' en tijdelijk buitenspel worden
gezet in de Haagse arena. Alleen de kandidaat die
echt wakker ligt van de effecten van de maatregelen
op de samenleving, zal bereid zijn het politieke
spel zo ver door te zetten.
Op de inhoud lijkt de PvdA zich te kunnen
onderscheiden door nadrukkelijk een derde positie in
te nemen. Er zijn nu namelijk maar twee smaken: of
ongegeneerd neoliberaal beleid van meer markt en
minder overheid dan wel alles zoveel mogelijk bij
het oude laten.
De kiezer is niet dom. De meeste mensen weten best
dat geen van beide wegen ons land vooruit helpt. Dat
betekent allereerst doorpakken op de oorzaak van de
misère: een te grote bancaire sector, waar op
onverantwoorde wijze massaal geld is verdiend met
het (uit)lenen van en speculeren met (andermans)
geld.
Ons land zal op een eerlijkere en duurzamere manier
geld moeten gaan verdienen. Dat kan best. In
Duitsland hoeven ze minder te bezuinigen, omdat ze
zuiniger leven en meer verdienen. Daarvoor zal
voluit steun en ruimte gegeven moeten worden aan
diegenen die het geld opbrengen: onze (toekomstige)
beroepsbevolking. Dat vraagt niet om extra asfalt,
animal cops en straaljagers, maar om excellente
voorzieningen op het gebied van onderwijs,
innovatie, kinderopvang en zorg. De noodzakelijke
hervormingen op het gebied van wonen, arbeid en zorg
moeten in het teken staan van vergroten van de
inzetbaarheid én het welzijn van de bevolking.
De leider die de PvdA nodig heeft, zal op een aantal
punten expliciete keuzes moeten maken: radicaal
stoppen met de gedoogstrategie, de politieke strijd
verplaatsen van de Haagse arena naar de samenleving
en een hervormingsagenda opstellen die Nederland
vooruit helpt. Hans Spekman zie je het doen, maar
wie van de andere vijf?
Het landsbelang gaat boven het Ruttebelang. Het is daarom voorkomen terecht dat de PvdA erop uit is om premier Rutte te beschadigen, meent Thomas von der Dunk.
De VVD zal binnenkort nog spijt als haren op haar
hoofd krijgen voor anderhalf jaar gemakzuchtige en
principeloze bangigheid die in de naoorlogse
Nederlandse parlementaire geschiedenis haar gelijke
niet kent.
Elke liberale waarde wordt gaandeweg opgegeven om
maar op het pluche te blijven. Waar er bij de
komende onderhandelingen met de gedoogpartners
immers geen materieel wisselgeld voorhanden is, kan
er slechts op immateriële waarden ingeleverd worden:
met de ondermijning van de rechtsstaat, van
minimumstraffen tot onbetaalbare griffierechten en
capitulatie voor populistische chantage bij
benoemingen in de Hoge Raad.
Reinout Oerlemans-tv
Ook de rechtspraak wordt, na het - door een zelfde
op output gericht marktdenken - met examengesjoemel
ontspoorde onderwijs en de met Reinout Oerlemans-tv
ontspoorde zorg, steeds meer als een bedrijf opgevat
dat snel en efficiënt, en vooral kostendekkend, hoge
productie moet draaien.
Wilt U bij de overheid Uw recht halen? Dat mag Henk
en Ingrid vooral aan belastingen niets kosten. Maar
wat als degenen die hun recht willen halen, straks
gewoon Henk en Ingrid zelf zijn, die anders dan
ministeries en multinationals de proceskosten zelf
onmogelijk kunnen betalen? Dit kabinet
herintroduceert de klassejustitie onder het mom van
de lege beurs.
Ongekend: de hele juridische wereld spreekt
inmiddels al over de gang van zaken haar grote
bezorgdheid uit, maar Rutte en de zijnen hebben er
geen boodschap aan, en gaan stug op hun heilloze weg
voort.
Beperkte blik
De SGP heet daarom inmiddels 'geestverwant' omdat
zij een even beperkte blik op de overheidsfinanciën
heeft. En over de PVV sprak Rutte, ten overstaan van
diezelfde SGP, van een 'hele stoere partij'. Dat
laatste kan inderdaad van de VVD niet gezegd werden,
dus ik snap die jaloezie in zekere zin wel.
Nog geen twee jaar geleden kwam Rutte met één grote
lofzang op New York: dat moest, met zijn
cosmopolitische geest, hèt voorbeeld voor Nederland
worden. Nu moeten degenen die ter plekke in New York
aan die lofzang praktische vorm waren gaan geven,
vrezen binnenkort hun Nederlanderschap te verliezen.
Daarbij is het echter niet gebleven. Ook heeft het
stelselmatig wegkijken bij Wilders' schunnigheden en
het op Wilders' bevel even stelselmatig kapittelen
van iedereen die daarvan wat zegt - als laatste de
eigen senator Wybe Schaap - de huidige coalitie in
Brussel geïsoleerd. Europa mepte afgelopen weken
hard terug: daarop was duidelijk niet gerekend.
Wientjes
Dat is tevens een leerzame les voor Bernhard
Wientjes, die de afgelopen tijd ook niet al te ver
vooruit durfde te kijken. Want dat Polen-meldpunt
dat zijn ondernemers vandaag bij het zaken doen
dwars zit, valt natuurlijk niet los te zien van de
wel degelijk reële concurrentie op de arbeidsmarkt
die lagerbetaalden door de flexibilisering
ondervinden.
Wientjes stond immers zeer te juichen bij het
eenzijdig ondernemersvriendelijke programma van dit
rechtse kabinet - en betaalt daarvoor nu de prijs.
Net als veel anderen die aanvankelijk nog voor de
economische effecten van Wilders' xenofobe tirades
gewaarschuwd hadden, keek hij, zodra de huidige
coalitie eenmaal gevormd was, de andere kant uit,
omdat de schade aanvankelijk leek mee te vallen.
Datzelfde stelselmatige wegkijken heeft Rutterechts
nu ook volledig van de PvdA vervreemd, die het voor
een aantal essentiële dossiers, waar de PVV niet
thuis geeft, voor een parlementaire meerderheid
bitter hard nodig heeft - bijvoorbeeld voor de
bezuinigingen waartoe het nu zelf verplicht is omdat
het even eerder zo hoogmoedig andere landen de les
had gelezen.
In ruil voor zijn redelijke houding kreeg Cohen
slechts hoon van de Wildersclub over zich heen - en
een premier die daarbij steevast met een grote
grijns naar zijn vingertoppen staarde. Die grijns
is, net nu de FNV die tot campagnemotief heeft
verheven, inmiddels overigens al wat van zijn
gezicht weggesleten.
Dodelijke politieke crash
Bij alle obsceniteiten van de PVV luidt de vaste
mantra van Rutte: maak Wilders niet groter!
Natuurlijk moet men niet op elke provocatie
reageren. Maar een staatsman weet instinctief,
wanneer hij dat wel en wanneer hij dat niet moet
doen. Met de automatische piloot van nooit bijsturen
zal Rutte nu voortaan zowel in Den Haag als in
Brussel de allergrootste moeite hebben om een
dodelijke politieke crash te voorkomen.
Reken maar niet meer op ons, aldus de nieuwe
oppositieleider Diederik Samson, als jullie er
straks in het Catshuis niet uitkomen - een
tussenformatie die opnieuw de onhoudbaarheid
aantoont van de grootste levensleugen van het
kabinet Rutte-0: dat Wilders buiten de regering
staat. Wat Rosenthals diplomaten het buitenland ook
in zijn opdracht diets zullen pogen te maken:
niemand voorbij Zevenaar die dat nog gelooft.
De PvdA is de vernederingen nu namelijk beu en heeft
derhalve de vorige gouvernementele aanvoerder
ingeruild voor een oppositionele stormram. No
passaran!
Eenendertig bedrijfspoedels
'De PvdA is er vooral op uit om de premier te
beschadigen', zo piepte Mark Harbers, die als een
van de eenendertig bedrijfspoedels uit de
VVD-fractie de bui al zag hangen, meteen angstig.
Inderdaad. En met dit kabinet dat de inhoudelijke
leegte van Rutte en de bestuurlijke onbeschoftheid
van Bleker combineert met de morele lafheid van
Leers en Rosenthal, en daarmee op ongekende wijze
Nederland beschadigt, is dat volkomen terecht.
Het landsbelang gaat boven het Ruttebelang, en voor
de oppositie bestaat er daarom, anders dan bij alle
eerdere gewone rechtse kabinetten, maar één acute
opgave. Dat is om Rutte daar te doen belanden,
waarmee Andreas Kinneging al bij voortgezet
wangedrag Rutger dreigde: in de plomp.
In de nadagen van Paars hekelde de liberaal Hans Wiegel de diffuse politieke cultuur die onder de kabinetten-Kok was ontstaan. De voornaamste oorzaak daarvan was in zijn ogen het Torentjesoverleg, waarin de premier en de vice- premiers alles voorkookten met de fractieleiders in de Tweede Kamer. Daardoor was het profiel van de coalitiepartijen PvdA en VVD flets geworden en functioneerde de parlementaire democratie gebrekkig. Nee, dan in zijn dagen...
Wiegel vertelde dat hij ten tijde van het
kabinet-Biesheuvel (1971-72) als jong fractieleider
van de VVD eens was uitgenodigd voor overleg met de
liberale ministers in het Torentje. Zijn evenknie
uit de senaat, Harm van Riel, was er ook. "Er waren
veel broodjes en de bewindslieden legden de
voortreffelijkheid van hun voornemens uit. Daarna
keken ze ons aan. Konden wij ermee instemmen? Ik was
jong, zat wat te schuifelen. Wat moest ik ermee?
Waarop Van Riel opstond en zei: 'Wat u vertelde, is
interessant. Uw broodjes waren lekker. Wij wensen u
nog een prettige middag.' Nooit meer zo'n gesprek
geweest. Prima!"
Mooi verhaal, een illustratie van onversneden
dualisme, dat wil zeggen helder onderscheiden
posities van ministers en parlementsleden; ieder
zijn verantwoordelijkheid.
Het belang van dit dualisme in de verhoudingen kan
niet genoeg worden onderstreept. Het biedt ruimte
voor een open parlementair debat, geeft inhoud aan
de vertegenwoordigende functie van de Kamer en maakt
ook duidelijk waar en hoe er compromissen worden
gesloten. Aldus wordt voorkomen dat coalities naar
binnen keren en geestloze regeermachines worden, die
gaandeweg het contact met de leefwereld van burgers
verliezen. Dat was precies wat er gebeurde in de
nadagen van Paars. Hans Wiegel voelde in 2001 scherp
aan dat er daardoor ruimte ontstond voor iemand als
Fortuyn.
Van een zuiver dualisme is in de naoorlogse politiek
nimmer sprake geweest. Omwille van een stabiel
bestuur vraagt regeren in coalitieverband nu eenmaal
om een minimum aantal vastigheden, en van de
coalitiepartners een houding van verplichting
tegenover elkaar en tegenover het kabinet. Dat is
nog wat anders dan een volledige binding aan het
kabinet, zoals bij zuiver monisme het geval is. In
zo'n constellatie is het onderscheid tussen regering
en coalitiefracties geheel vervaagd en deelt de
politieke leider van de partij zowel aan de
geestverwante ministers als aan de Kamerleden de
lakens uit.
De Nederlandse politiek schuift onmiskenbaar steeds
verder in die richting op. Het Catshuisberaad dat nu
gaande is, illustreert dat. De hoofdpersonen aan de
onderhandelingstafel zijn de politiek leiders van de
drie coalitiepartijen, Rutte, Verhagen en Wilders -
Verhagen is weliswaar geen politiek leider van het
CDA, maar hij zal zich wel zo gedragen, wat vanuit
zijn positie logisch is omdat hij in 2010 zo ver
zijn nek uitstak voor deze politieke samenwerking.
Daar komt bij dat hij gepokt en gemazeld is in
onderhandelingen als deze. Bovendien staat hij in
een lange traditie van katholieke politici (Nolens,
Dekkers, Beel, Romme, Schmelzer, Andriessen, Van
Agt, Lubbers en de jezuïtisch gevormde Van Mierlo),
die vanuit het midden, meer of minder stil,
bepaalden wat voor coalitie er kwam.
In de tendens naar een steeds monistischer
regeercultuur wordt het premierschap meer en meer
gepolitiseerd. Dat wil zeggen dat de premier meer
coalitieleider is en minder premier van alle
Nederlanders. Die twee elementen hebben altijd in
het ambt gezeten, maar door het toenemende belang
van de politieke leider als boegbeeld van de partij,
is het accent gaandeweg verschoven. Die ontwikkeling
is begonnen na het kabinet-Den Uyl in 1977, toen de
PvdA de campagne voerde onder het motto 'Kies de
minister-president'. Het CDA nam het voorbeeld in
1986 over met de campagne 'Laat Lubbers zijn karwei
afmaken' en in 1989 met de slogan 'Verder met
Lubbers'.
In deze tendens paste dat Jan Peter Balkenende in
2002 na succesvolle verkiezingen premier werd,
ondanks dat hij door gebrek aan ervaring nauwelijks
voor dit ambt was toegerust. Onder het vierde
kabinet-Balkenende was de premier niet zozeer
coalitieleider als wel CDA-leider, in voortdurende
rivaliteit opererend met vice-premier en PvdA-leider
Bos. Dat kabinet werd dan ook niet gedragen door een
'ferme wil' tot samenwerking, zoals de huidige
coalitie van VVD, CDA en PVV (en de SGP als stille
vennoot).
Gezien die sterke wil en het smalle parlementaire
draagvlak van zijn kabinet is het te begrijpen dat
Rutte als coalitieleider voortdurend met de
oliespuit en de stroopkwast in de weer is. Maar de
vraag is of dit smeerwerk niet ten koste gaat van
het landsbelang dat hij als premier behoort te
dienen. Dat belang is in het geding nu het Europees
parlement Nederland vanwege het Polen-meldpunt van
de PVV als een xenofoob land te kijk heeft gezet.
Met zijn volgehouden weigering zich van dit
initiatief te distantiëren (wat alleen in
eng-staatsrechtelijke zin standhoudt), en aldus iets
weg te nemen van de beschaamdheid van veel
Nederlanders, bewijst Rutte hoezeer het
coalitiebelang het premierschap is gaan overheersen.
Het oprukkende virus van het monisme is dus niet
alleen slecht voor de positie van de Tweede Kamer en
daarmee voor de parlementaire democratie, zoals ik
vorige week schreef, maar ook voor het
constitutioneel zelfstandige ambt van
minister-president. Ik ben benieuwd wanneer Wiegel
hier iets van zal zeggen. Het kan voor hem als
uitgesproken dualist toch geen verschil maken dat er
nu, anders dan in 2001, een coalitie zit die hem
welgevallig is? Hij liep destijds al weg na één
broodjeslunch. Nu zijn ministers en fractieleiders
weken achtereen bezig elkaar in een en hetzelfde pak
te naaien.
opinieSamen met een vriend(in) boodschappen doen, kan een korting op de AOW-uitkering opleveren. Het is een schande en je reinste discriminatie.
De Sociale Verzekeringsbank (SVB) komt bij
AOW'ers langs om hun 'uitkeringssituatie' te
controleren. Het wetsvoorstel dat dit huisbezoek
mogelijk maakt, ligt nog bij de Eerste Kamer, maar
de SVB en de overheid nemen er vast een voorschot
op. De folder van de SVB bevat buiten- gemeen
discriminerende bepalingen voor alleenstaande
AOW-ontvangers. Mensen zoals ik, dus.
De groep alleenstaande ouderen groeit. Onderzoek
toont aan dat gelukkige senioren gezonder leven en
goedkoper zijn. Daarom is het pijnlijk en
contraproductief dat de nieuwe wet het mogelijk
maakt alleenstaande ouderen te straffen met korting
op hun AOW als ze hun leven socialer willen
inrichten door dingen samen met andere ouderen te
doen. Eerst dacht ik nog dat ik het me verbeeldde,
maar nu ik ook gruwelijke radiospotjes heb gehoord,
vrees ik toch dat het de overheid menens is.
Hoe zit het in elkaar?
Als je zonder dat je samenwoont of zonder dat er
sprake is van wat je een liefdesrelatie kunt noemen,
samen met een vriendin (te) veel dingen onderneemt,
kan er al snel van worden uitgegaan dat je met
'iemand' een economische eenheid vormt en hangt je
een korting van je AOW boven het hoofd.
Het criterium is niet (langer) dat je nog een eigen
huis hebt waar je een groot deel van de tijd
doorbrengt. De AOW-korting dreigt al als je samen
met een vriendin voor de gezelligheid de
boodschappen doet, één keer in de week bij elkaar
eet en besluit dat je net zo goed samen met een auto
naar je bridgeavondje kunt rijden.
In het normale sociale verkeer zouden zulke normale
platonische gezelligheidsvriendschappen nooit een
economische eenheid worden genoemd. Toch roept het
SVB-spotje mensen die veel dingen gezellig samen
doen op, om even bij de SVB te informeren of dat wel
bij de AOW- regels past. Het is geen excuus dat je
alleen een hulpbehoevende vriend of vriendin
terzijde staat. Ook dan kan de economische eenheid
snel worden aangenomen.
Hoe krankzinnig is dit allemaal. In mijn leven vóór
de AOW maakte het niet uit of ik die veel te grote
bloemkool voor een kleine eter zou delen met mijn
zusje, die hier om de hoek woont.
We gingen niet met twee auto's naar dezelfde
verjaardag rijden. En het was gezelliger en gezonder
als mijn zusje en ik één of twee keer per week bij
elkaar zouden eten.
Het discriminerende zit 'm daarin dat ik niet meer
mag wat andere mensen zonder nadenken wel mogen
zonder dat de overheid ze een extra strafbelasting
oplegt. Dit alles werkt niet alleen discriminerend,
maar ook criminaliserend. Het raakt de mensen in hun
privacy en hun sociale bestaan.
Maar het wordt nog erger. De nieuwe wet maakt het
ook mogelijk dat ik als alleenstaande AOW'er
plotseling en onaangekondigd bezoek krijg van twee
SVB-controleurs. Niet omdat ik verdacht wordt van
gesjoemel met de AOW omdat ik stiekem met iemand
samenwoon. Nee, zonder dat er sprake hoeft te zijn
van zo'n verdenking, kan ik steekproefsgewijs
gecontroleerd worden.
Hoe eng is dat? Ik zie het voor me. Staan twee types
voor de deur, terwijl ik nog rondsjok in mijn niet
zo appetijtelijke ochtendjas, terwijl de
kattenbakken nog niet zijn verschoond en de
slaapkamer nog niet is gelucht.
Hoe gaan die types dan controleren of ik
daadwerkelijk een bejaarde single ben? Graaien in de
wasmand? Ruiken aan mijn beddengoed? Duiken ze in
mijn kledingkasten? Wat vernederend. En als ik a
priori niet te vertrouwen ben, hoe zit het dan met
de controleurs? Liggen mijn ringen nog wel op de
wastafel als deze schenders van mijn privacy (en
veiligheid) zijn vertrokken?
Hoewel ik niets te vrezen heb - ik doe geen sociale
en gezellige dingen met een zuster/vriend(in), want
ik ben een einzelgänger die zo nodig vier dagen
achter elkaar die bloemkool eet - heb ik me toch
voorgenomen om geweldig stampij te maken als me zou
overkomen wat de wet mogelijk maakt. Tot en met het
Hof van de Rechten van de Mens.
Den Haag zwijgt over deze discriminerende wet die
zo'n gigantische inbreuk maakt op mijn privacy. Het
is ook nog een domme wet. Want de ouder wordende
mens die niet meer voor de gezelligheid en om
goedkoper uit te zijn, kan aankloppen bij een
leeftijdgenoot, klopt wel aan bij zorgverzekeraars
en overheden.
De ongelijkheid is weer net zo groot als in de jaren dertig
James Kennedy − 29/12/13, 09:00
column JAMES KENNEDY De economische ongelijkheid in westerse landen neemt toe en dit veroorzaakt op sommige plekken spanningen. Onder meer in New York.
· Uit onderzoek blijkt dat er meer echtscheidingen zijn in gebieden waar de economische ongelijkheid toeneemt
Op 1 januari wordt Bill de Blasio de nieuwe burgemeester van de
stad. Hij werd gekozen omdat hij beloofde een einde te maken aan de
grote ongelijkheid die de stad verdeelt. Hij wil de rijkste inwoners
extra belasting laten betalen, om met dat geld onder andere te
investeren in onderwijs en ziekteverlof.
Het is een mooi streven in New York, de Amerikaanse stad met de
grootste inkomensongelijkheid. Maar veel maatregelen vereisen de
steun van het staatsparlement en het is onzeker of de nieuwe
burgemeester die zal krijgen. Het terugdringen van ongelijkheid is
een politiek gevoelige zaak. Al was het maar omdat dan blijkt dat
Amerika toch niet het land is van gelijke kansen voor ieder.
Meer schulden
Op de zogenaamde Gini-index, een index die sociaal-economische
ongelijkheid meet op een schaal van 0 tot 1, scoren de VS zo laag
(0.47) dat het land geregeld het verwijt krijgt afgedaald te zijn
tot het niveau van de Derde Wereld. Ter vergelijking: Nederland
scoort ongeveer 0,30. De lijst wordt aangevoerd door Zweden met 0,23
en eindigt met Zuid-Afrika met 0,65.
Toenemende ongelijkheid is sinds de jaren zestig een zorgwekkende
trend in veel westerse landen. In de jaren zestig scoorde de VS nog
0,38 op de Gini-index. En Nederland was het meest egalitair in de
jaren zeventig met een score van 0,24.
Maar door technologische ontwikkelingen en globalisering is vooral
in de VS de ongelijkheid scherp toegenomen. Grote bedrijven hebben
kleine bedrijven opgeslokt, waardoor de winst over minder mensen
wordt verdeeld en er meer mensen zijn op de werkvloer die minder
verdienen.
Zo'n grote ongelijkheid in rijkdom is er niet meer geweest sinds
ongeveer 1930. Grote ongelijkheid kan economische crises
veroorzaken, als steeds meer mensen zich in de schulden steken omdat
hun koopkracht te laag is om de economie op de been te houden.
Sociale mobiliteit
De toenemende ongelijkheid werkt ook door in de sociale
verhoudingen. Uit onderzoek blijkt dat er meer echtscheidingen zijn
in gebieden waar de economische ongelijkheid toeneemt (de financiële
problemen ondermijnen de stabiliteit van huwelijken). Instanties
kunnen mensen die onder financiële druk staan ook minder goed
beschermen tegen nieuwe bedreigingen, zoals de Amerikaanse schrijver
George Packer ook laat zien in zijn nieuwste boek 'The Unwinding',
waarmee hij net de National Book Award heeft gewonnen.
Nog erger is dat de sociale mobiliteit in de VS sterk is afgenomen.
De kans om je omhoog te werken uit een achterstandspositie is veel
groter in een 'socialistisch' land als Denemarken dan in de VS, waar
veel mensen in de inkomensklasse blijven hangen waarin ze werden
geboren. Meer dan elders bepaalt de afkomst in de VS je toekomst.
Hieraan liggen wel degelijk politieke keuzes ten grondslag. De
econoom Joseph Stiglitz beweert in zijn recente boek 'The price of
inequality' dat politici en de financiële elite schuldig zijn aan de
toegenomen economische ongelijkheid. Politici hebben zich laten
inpalmen door de financiële sector en zijn overgegaan tot
deregulering. Ook Barack Obama heeft weinig gedaan om echte
hervormingen door te drukken op Wall Street, waardoor er geen
tegenkrachten zijn georganiseerd om de inkomensverschillen de kop in
te drukken.
Onzekerheid en verwarring
Er zal een nieuw politiek elan nodig zijn om net als in de jaren
dertig van de vorige eeuw weer te kiezen voor sociaal-economische
gelijkheid. Dat zie ik in de VS nog niet zo snel gebeuren. Veel
burgers vinden dat het je eigen schuld is als je niet hoger opklimt
op de maatschappelijke ladder.
Maar ook in Nederland wordt veel gesproken over eigen
verantwoordelijkheid, schaalvergroting en deregulering, waardoor de
ongelijkheid zal toenemen. In Nederland is de solidariteit nog
sterk, maar ook hier nemen de onzekerheid en verwarring toe over de
mate waarin wij verantwoordelijkheid zouden moeten nemen voor
elkaar. Bezuinigingen op woningcorporaties, studiebeurzen, sociale
diensten en voorzieningen voor gehandicapten hebben ook gevolgen
voor de ongelijkheid in de samenleving.
Ook Nederland zal keuzes moeten maken.